Çelik, demirin karbonla alaşımlandığı bir malzemedir. Kararma, çeliğin yüzeyinde oluşan pas tabakasının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Pas, çeliğin yüzeyindeki demirin oksijenle reaksiyona girmesi sonucu oluşur. Karbonlu çeliklerde, karbon da pas oluşumunu hızlandırabilir.
Çelik neden kararır sorusunun temel nedenleri şunlar olabilir:
1. Oksidasyon: Çelik, atmosferde bulunan oksijen ile temas ettiğinde, demir yüzeyi oksitlenir. Bu reaksiyon sonucu, çeliğin yüzeyinde pas olarak adlandırılan demir oksit tabakası oluşur. Pas, çeliğin rengini değiştirir ve yüzeyinde çatlaklar ve korozyon oluşmasına neden olabilir.
2. Nem ve Su: Çelik yüzeyindeki nemi ve su, pas oluşumunu hızlandırabilir. Özellikle tuzlu su veya tuzlu çözeltiler, çeliğin kararma hızını artırabilir. Bu tür ortamlarda çelik daha hızlı paslanabilir.
3. Kirleticiler: Hava kirliliği, endüstriyel atıklar ve kimyasal maddeler, çeliğin yüzeyindeki paslanma sürecini hızlandırabilir. Bu tür kirleticiler çeliğin koruyucu oksit tabakasını bozabilir.
4. Karbon İçeriği: Çeliklerdeki karbon miktarı, paslanma hızını etkileyebilir. Düşük karbonlu çelikler daha az paslanmaya eğilimli olabilirken, yüksek karbonlu çelikler daha hızlı kararabilir.
5. Yüzey Kaplamaları: Çelik ürünler genellikle paslanmayı önlemek için kaplamalarla korunurlar. Bu kaplamaların zarar görmesi veya aşınması durumunda çelik yüzeyi daha kolay paslanabilir.
Kararmayı önlemek veya geciktirmek için, çelik yüzeyleri düzenli olarak temizlenmeli, koruyucu kaplamalar kullanılmalı ve çeliğin nemden uzak tutulması önemlidir. Ayrıca, paslanma direnci yüksek özel çelik alaşımları da tercih edilebilir.